ในสมัยแรกทุกอย่างจะพูดสามครั้งหมด พูดซ้ำๆกันเพื่อให้จำขึ้นใจ ทำความเข้าใจในอันแรกการรับไตรสรณคมน์ การรับพุทธะเป็นสรณะ หมายความว่าอย่างไร การรับพุทธะเป็นสรณะ คุณโยมทำความเข้าใจว่าพุทธะนั้นหมายความว่าอะไร ถามเด็กๆ เด็กๆอาจจะบอกว่านั่นไงชี้ไปที่พระพุทธรูป พระพุทธรูปก็เป็นสัญลักษณ์ จะใช้ภาษา ภาษาหนังสือเค้าบอกว่าเป็นดัชนีใช่ไหมคะ เป็นนิ้วชี้หรือดัชนี ดัชนีแปลว่านื้วชี้นะ indexคือนิ้วชี้ ชี้บอกถึงความจริงอะไรบางอย่างที่อยู่เลยสัญลักษณ์นั้น พูดเป็นภาษาให้มันรู้เรื่องมากขึ้นคุณโยม เวลาที่เราไปนั่งรับประทานอาหารเนี่ย จะมีป้ายบอกใช่ไหมคะว่าห้องน้ำไปทางนั้น บางทีเค้าก็ทำเป็นนิ้วชี้ชี้คุณโยมจะสังเกตนะคะ คุณโยมจะไปเข้าห้องน้ำเนี่ยจะไปถ่ายทุกข์ตรงลูกศรไม่ได้นะคุณโยมต้องเดินไปให้ถึงห้องน้ำ ฉันใดก็ฉันนั้นพระพุทธรูปเป็นดัชนี เป็นสัญลักษณ์ที่ใช้เป็นดัชนี ชี้บ่งบอกถึงความเป็นพุทธะที่เลยพ้นไปจากพระพุทธรูปที่เป็นวัตถุ เพราะฉะนั้นถ้าหากว่าเราดันไปยึดติดที่พระพุทธรูปว่าเป็นสรณะแล้วก็เท่ากับว่าเราไปนั่ง ทำธุระตรงลูกศรชี้ไม่ได้เข้าห้องน้ำ ความหมายอย่างนั้นต้องทำความเข้าใจว่าพระพุทธรูปเป็นเพียงสัญลักษณ์ที่บ่งบอกชี้ออกไปพ้นไปจากพระพุทธรูป ไปถึงความเป็นพุทธะที่เหนือไปจากพระพุทธรูปไม่ใช่ว่าพระพุทธรูปจะไม่มีความสำคัญเสียเลย พระพุทธรูปก็มีความสำคัญนัยหนึ่งความหมายหนึ่งที่เป็นสัญลักษณ์บ่งชี้เตือนให้เราน้อมจิตลง สักการะองค์สัมมาสัมพุทธเจ้า ทีนี้ถ้าจะถามอีกคนหนึ่งว่าพุทธะคืออะไร อาจจะบอกว่าอ้าวก็พระพุทธเจ้าไง พระสมณะโคดมที่เกิดในอินเดีย พระพุทธเจ้าองค์ที่ประสูติที่ลุมพินี นะคะเป็นชาวเมืองกบิลพัสดุ์เป็นศากยะเมืองกบิลพัสดุ์ แล้วก็ทำการเผยแผ่ศาสนาอยู่ในแคว้นมคธ เราพูดถึงคนนั้น มนุษย์เดินดิน นั่นเป็นนักศึกษาที่เรียนวิชาสารัตถะพุทธศาสนากับอาตมาอยู่นะคะ บอกว่าพระพุทธเจ้านี่เป็น historical person นะคะ เป็นบุคคลที่เกิดขึ้นจริงในประวัติศาสตร์นะคะ สามารถที่จะสืบสาวราวเรื่องได้ แต่พระพุทธเจ้าพระองค์นั้นจะเป็นสรณะให้กับเราได้อย่างไร จะเป็นที่พึ่งให้กับเราได้อย่างไรในเมื่อพระพุทะเจ้าพระองค์นั้นก็เสด็จดับขันธ์ปรินิพพานไปตั้ง2500กว่าปีแล้ว