โดย อเดอไลน์ ซารีรา แวน เวนนิ่ง |
|
แด่พี่น้องหญิงทางธรรมชาวดัตช์ทั้งหลาย ห้าวันแห่งความสุขจากการที่ได้ร่วมใช้ชีวิตแบบชาววัดไทยได้ผ่านพ้นฉันไปแล้ว ให้ฉันเล่าให้คุณฟังถึงผู้ปฏิบัติสมาธิแบบเซนและวิปัสสนาซึ่งเป็นประสบการณ์ของฉัน ฉันรู้สึกได้ถึงแรงปลุกเร้าและแรงบันดาลใจ การเขียนจดหมายฉบับนี้ยังเป็นหนึ่งในขั้นตอนแห่งความยินดีสำหรับตัวฉันเองที่ได้ ผ่านมาแล้วมาด้วยดี! ต่อไปนี้คือ ความประทับใจบางส่วนของฉัน หากคุณขับรถตามทางหลวงขนาด 6 ช่องจราจรที่อึกทึก ไปทางตะวันตกของกรุงเทพฯ ราว 50 กิโลเมตร คุณจะพบกับอาคารสีขาว แต้มด้วยสีเขียวและชมพูที่ดูแปลกตา ตรงทางเข้ามีป้ายว่า ศูนย์ฝึกอบรมสำหรับสตรีชาวพุทธ มีข้อความและป้ายโฆษณาอื่น ๆ อยู่รอบ ๆ บริเวณนั้นรวมไปถึงป้าย บริดจ์สโตน การยึดมั่นแห่งอนาคต ซึ่งทำให้ฉันรู้สึกเย้ยขันในขณะที่ฉันกำลังเข้าไปสู่สถานที่ที่ฉันจะมาปฏิบัติการอยู่กับปัจจุบัน การปล่อยวาง และการเห็นสัจธรรมซึ่งไม่มีการยึดมั่นถือมั่นใด ๆ ผู้นำทางจิตวิญญาณและผู้จัดการของวัตรทรงธรรมกัลยาณี (มีความหมายว่า หญิงผู้ปฏิบัติธรรม) คือ ท่านสามเณรีธัมมนันทา ชุมชนของวัตรประกอบไปด้วยท่านธัมมนันทาและผู้หญิงอีกแปดคน มีตั้งแต่วัยเรียนคือ 14 ปีไปจนถึงวัยประมาณเจ็ดสิบปี รวมทั้งสุนัขอีกสี่ชีวิต ให้ฉันพาคุณชมรอบ ๆ ดีไหม?
การอยู่กับสิ่งที่เป็นอยู่
บริบทของวัตรฯ |
|
การสวดมนต์และการทำสมาธิ ช่วงเวลาที่ฉันอยู่ที่นี่ไม่มีรายการอะไรเป็นพิเศษ ฉันเข้าร่วมกิจกรรมรายวันกับสมาชิกในชุมชน นับตั้งแต่สวดมนต์ทำวัตรเช้าตอนตีห้าครึ่งและทำวัตรเย็นตอนทุ่มตรง ซึ่งท่านธัมมนันทาจะแนะนำการทำสมาธิ ขาแข็ง ๆ ของฉันพันกันอยู่บนที่นั่งเล็ก ๆ และแม้ว่าฉันจะอ่านเขียนภาษาไทยไม่ได้ ฉันก็ยังรู้สึกว่า การได้เข้าร่วมกิจกรรมเหล่านี้มีประโยชน์ และบางทีฉันก็ส่งเสียงฮัมไปพร้อมกับเสียงสวดมนต์ ซึ่งทำให้ฉันรู้สึกว่าเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มด้วย บทสวดบางบททำให้ฉันรู้สึกเหมือนกำลังอยู่บ้าน เช่น บท นโม ตัสสะ ภควโต อรหโต สัมมา สัมพุทธัสสะ เพราะเป็นบทที่พวกเราสวดกันที่วัดเซนของเราในเนเธอร์แลนด์ นอกจากนี้ ฉันยังสามารถร่วมสวดบทมรรคมีองค์แปดได้ด้วย ได้แก่ สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ และสัมมาสมาธิ ในช่วงวันหลัง ๆ ฉันก็เริ่มจำคำบางคำในหนังสือสวดมนต์ในรูปของภาพได้ ได้แก่ ธรรมะ ปัญญา อนิจจัง ในตอนเช้าพวกเราจะสวดมนต์อุทิศแด่พระอรหันต์เถระหรือบุรุษผู้หลุดพ้นแล้วแปดรูป ส่วนตอนเย็นก็จะสวดมนต์อุทิศแด่พระอรหันต์เถรีหรือสตรีผู้หลุดพ้นแล้ว สิบสามรูป ในวันที่สอง ฉันรู้สึกซาบซึ้งที่ท่านธัมมนันทากล่าวแนะนำการปฏิบัติกับฉันเป็นภาษาอังกฤษ ท่านพูดถึงการฟังอย่างมีสติ และการอยู่กับคนที่ฉันกำลังอยู่ด้วยอย่างแท้จริง โดยใส่ใจอยู่กับคน ๆ นี้อย่างเต็มที่ แม้ว่าเราจะมีเวลาพูดคุยกันเพียง 10 นาที แต่เป็น 10 นาทีที่มีค่ายิ่งสำหรับฉัน อยู่กับปัจจุบัน ไม่หมกมุ่นอยู่กับอดีตหรืออนาคต ที่สำคัญเราจะต้องมีทัศนคติและการเปิดกว้างอย่างเคารพ ในฐานะที่ฉันเป็นจิตแพทย์ซึ่งจะต้องพบปะกับผู้ลี้ภัยและผู้อพยพที่มีบาดแผลทางจิตใจ พวกเขาได้สูญเสียบ้านและความไว้เนื้อเชื่อใจ ซึ่งพวกเราจะต้องตระหนักถึงความจริงในข้อนี้ให้มาก ในสภาพการณ์เช่นนั้น บางครั้งเราก็ไม่ได้ใช้ภาษาเดียวกัน เราพูดคุยกันโดยมิได้อาศัยความช่วยเหลือของล่ามเท่านั้น แต่ยังรวมถึงคำบางคำที่เราสามารถใช้ร่วมกันรวมไปถึงภาษากายด้วย ท่านธัมมนันทาได้เน้นย้ำถึงทัศนคติที่ไม่เห็นผู้อื่นว่า เป็นอื่น แล้วสร้างระยะห่าง การไม่ต้องการยุ่งเกี่ยวซึ่งเป็นทัศนคติที่อยู่กับคน ๆ นั้นอย่างแท้จริง การตระหนักว่า เราเองก็สามารถเป็นบุคคลอื่นได้เช่นกัน จากนั้น ท่านได้กล่าวว่า บทสนทนาทุกบทคือ โอกาสแห่งการเติบโตและการขัดเกลาสำหรับคู่สนทนาทั้งสองโดยไม่จำเป็นต้องอาศัยคำพูด ท่านธัมมนันทาได้กล่าวถึงจุดมุ่งหมายสามประการ คือ ละความชั่วทั้งหมด กระทำแต่ความดี และทำจิตใจให้บริสุทธิ์ มีจุดที่น่าสนใจคือ ในขณะที่ข้อที่สามของเถรวาทเป็นการขัดเกลา แต่สำหรับมหายานจะเป็นการ ช่วยเหลือสรรพสัตว์ อย่างไรก็ตาม ทั้งสองนิกายมีจุดหมายอย่างเดียวกันจึงมิได้ขัดแย้งกัน เสียงจากทางหลวงเพชรเกษมช่วงระหว่างกรุงเทพฯ และราชบุรีที่ดังแทรกอยู่ในห้องทำสมาธิ ทำให้เกิดเสียงดังตลอด 24 ชั่วโมง และเสียงเดียวกันนี้เองที่ได้สร้างโอกาสในการปฏิบัติธรรมโดยการรับรู้ว่า ได้ยินสักแต่ว่าได้ยิน โดยไม่ต้องตามหรือประเมินเสียงนั้น ฉันยังได้ยินเสียงของท่านธัมมนันทาดังอยู่ในความทรงจำว่า ใส่ใจอยู่กับการทำสมาธิ อย่าคิดว่า อ้อ เสียงนี้คงเป็นเสียงของรถสิบล้อแน่ ท่าทางคงบรรทุกหนักมาก หรือไม่ว่าก็ว่า เสียงนี้คงเป็นเสียงของรถเมล์ อย่าทำอย่างนั้น ปล่อยให้มันเป็นไป วางเสียงเหล่านี้ลง แล้วพูดว่า ตอนนี้ฉันไม่สนใจเสียงพวกนี้ เราปฏิบัติสมาธิทั้งสมถะและวิปัสสนา ตอนแรกเราปฏิบัติสมถะโดยการจดจ่ออยู่กับลมหายใจที่ฐานทั้งสามตามลำดับ ฐานแรก อยู่ตรงปลายจมูกเป็นจุดที่เรารู้สึกได้ถึงลมที่ผ่านเข้าออก จากนั้นเป็นฐานสอง อยู่ตรงกลางศีรษะ แล้วก็เป็นฐานสาม อยู่ตรงจุดศูนย์กลางของร่างกายใกล้กับสะดือ เราอาจพูดในใจในขณะที่หายใจเข้าออกว่า พุทธะ-เมตตา พุทธะ-เมตตา... เมื่อเราจดจ่ออย่างเต็มที่จนรู้สึกผ่อนคลายและสงบ ท่านธัมมนันทาแนะนำให้เราขยายฐานที่เรากำลังจดจ่อ เหมือนโยนก้อนหินลงในน้ำแล้วเกิดระลอกคลื่น ขยายออกเป็นวงกลม ในการทำสมาธิครั้งต่อมา ท่านได้อธิบายเพิ่มเติมอีกโดยให้เราตรึกนึกภาพพระพุทธรูปซึ่งเราคุ้นเคยอย่างดี จากนั้น นำภาพนั้นเข้ามาอยู่ในกายของเรา โดยให้ฐานสามของพระพุทธรูปซ้อนทับอยู่บนฐานสามของเรา ให้มีพระพุทธรูปอยู่กายเรา สำหรับการทำสมาธิวิปัสสนานั้น ท่านแนะนำให้เราสังเกตกระบวนการทำงานของร่างกายและจิตใจจากขณะหนึ่งไปสู่ขณะหนึ่ง สังเกตการเคลื่อนไหวของจิตใจของเรา รับรู้ถึงความรู้สึกวิตกกังวล อิจฉา โกรธ เครียด แล้วย้อนกลับมาดูการหายใจ วันสุดท้าย ท่านธัมมนันทาได้นำเราให้ฝึกการสังเกตร่างกายที่เน่าเปื่อย ดังที่ได้บรรยายไว้ใน สติปัฏฐานสูตร เรา (ตรึกนึกภาพ) ลอกผิวหนังออก เลาะกล้ามเนื้อและอวัยวะภายในจนเหลือแต่กระดูก ท่านเก่งมากในการนำให้เกิดจินตนาการที่เต็มไปด้วยกลิ่นและสีสัน สิ่งที่ฉันฝึกฝนมาในฐานะหมอนั้น ไม่ได้ทำให้ฉันเตรียมพร้อมสำหรับการอยู่กับสิ่งเหล่านี้เท่าไรนัก ช่างเป็นประสบการณ์ที่เต็มไปด้วยพลังที่ทำให้ฉันได้เห็นถึงความไม่เที่ยงแท้ของร่างกายของฉันและสิ่งที่ฉันเป็น! |
เมตตา กรุณา หลังจากสวดมนต์ทำวัตรเย็นแล้ว พวกเราขยับหมอนรองนั่งมานั่งล้อมรอบท่านธัมมนันทา ซึ่งเรียกกันว่า หลวงแม่ เพื่อแลกเปลี่ยนสารทุกข์สุขดิบในชุมชน เย็นวันแรก ฉันได้รับเชิญให้แนะนำตัวและเล่าถึงการปฏิบัติเซนและวิปัสสนาในประเทศเนเธอร์แลนด์ว่าเป็นอย่างไร? แน่นอนทีเดียวว่า มีการปฏิบัติที่คล้ายคลึงกัน เช่น การตามลมหายใจ ฉันเล่าถึงวัดเซนของชาวดัตช์ของเราซึ่งฉันมักจะเข้าเงียบเป็นอาทิตย์ ๆ น่าสังเกตว่า ที่เมืองไทยไม่มีการนับสายอาจารย์ จึงดูเหมือนว่า การปฏิบัติธรรมส่วนใหญ่จะทำเป็นกลุ่มใหญ่ ทำให้โอกาสในการให้คำปรึกษาส่วนตัวมีน้อย แต่การขอพบกับท่านธัมมนันทาเป็นการส่วนตัวเป็นสิ่งที่เป็นไปได้เสมอ เช้าวันหนึ่ง เราได้ การบ้าน โดยการให้ความสนใจกับเมตตากรุณาเป็นพิเศษ ในแต่ละวันนั้น เราได้แสดงออกถึงความรู้สึกที่เป็นมิตรและความกตัญญูต่อบุคคลที่อยู่ใกล้ตัวของเราอย่างไรบ้าง? ดูเหมือนว่า เรามักจะรับสิ่งที่คนใกล้ตัวให้อย่างไม่ค่อยใส่ใจหรือสนใจนัก สิ่งนี้ย่อมเกิดขึ้นในการอยู่ร่วมกันเป็นชุมชน! เย็นวันนั้น เราร่วมกันแบ่งปันประสบการณ์ที่เราได้รับในวันนั้น และเป็นที่น่าทึ่งว่า การแสดงออกถึงความซาบซึ้งต่อคนอื่นส่งผลในทันทีต่อบรรยากาศดังจะเห็นได้จากกิริยาภายนอก หลังจากทำวัตรเย็น พวกเราทั้งหมดได้เข้าไปทำความเคารพท่านมหาโพธิธรรมาจารย์มหาเถรี (หลวงย่า) ซึ่งเป็นมารดาของท่านธัมมนันทาและเป็นผู้ก่อตั้งวัตรฯ นี้ ขณะนี้ท่านอายุ 94 ปีแล้ว และต้องนอนอยู่บนเตียงในห้องที่ติดกับห้องทำสมาธิซึ่งพลังของเสียงสวดจะไปถึงท่านด้วย ฉันรู้สึกสะดุดตาเมื่อเห็นรูปปั้นของเจ้าแม่กวนอิมขนาดเล็กวางติดอยู่กับรูปพระแม่มารีตรงทางเข้าห้อง ที่วิหารชั้นล่าง เราเห็นภาพของหลวงย่านุ่งห่มจีวรสีเหลืองในสมัยที่ท่านยังสาว และยังมีภาพของท่านธัมมนันทาซึ่งโกนศีรษะแล้ว นุ่งห่มจีวรสีน้ำตาลแกมส้มเข้ม อีกภาพหนึ่งเป็นภาพในสมัยที่ท่านยังเป็นฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ ซึ่งยังประดับประดาไปด้วยเครื่องสำอางค์ ต่างหู และเสื้อผ้าสีฉูดฉาด ฉันรู้สึกถึงแรงปลุกเร้าและนึกใคร่ครวญว่า ความคิดภายในอย่างไรที่มีอยู่นานจนทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงภายนอก |
|
การนวดและงานปั้นดิน ท่านธัมมนันทามีวิธีในการเชื้อเชิญให้ฉันได้ทำความรู้จักกับสิ่งต่าง ๆ ของที่นี่อย่างมีศิลป์ วันหนึ่ง ท่านได้ส่งดอกลั่นทมสีขาวกลิ่นหอมมาให้ฉัน อีกวันหนึ่งท่านได้ยื่นดอก สาละ สีชมพู-เหลือง (จากบันทึก พระพุทธเจ้าทรงเลือกที่จะเสด็จดับขันธ์ปรินิพพานระหว่างต้นสาละคู่ และในขณะที่พระองค์กำลังเสด็จดับขันธ์ฯ นั้น กลีบของดอกสาละได้ร่วงโปรยลงมาต้องพระวรกายของพระพุทธองค์) แล้ววันหนึ่ง ท่านธัมมนันทาก็เดินขึ้นมาพร้อมกับมักกะโรนีในชาม อาหารบางอย่างทำมาจาก บ้าน วางอยู่ท่ามกลางมหาสมุทรแห่งอาหารมังสวิรัติรสเลิศแบบไทย ๆ! หลังจากที่หมอนวดหญิงคนนั้นได้นวดให้ท่านธัมมนันทาแล้ว เธอก็ยังได้นวดให้ฉันด้วย ฉันพบว่า ชั่วโมงนั้นเป็นช่วงเวลาแห่งการพักผ่อนอย่างวิเศษ ฉันได้ฝึกฝนการรับสัมผัสอย่างมีสติ การยินยอมและการปล่อยวาง และยังได้ฝึกการรู้ตื่นในขณะที่กล้ามเนื้อเกิดหดตัวโดยฉับพลันอันเป็นปฏิกิริยาสะท้อนที่ซับซ้อน ซึ่งเป็นกลไกอัตโนมัติที่แฝงอยู่เพื่อหลีกเลี่ยงความเจ็บปวด ห้องสมุดก็เป็นห้องศิลปะด้วยเช่นกัน เกือบทุกบ่าย พวกเราบางส่วนจะมารวมตัวกันที่นี่เพื่อใช้มือของเราและดูว่า มือจะสร้างสรรค์อะไรออกมาอย่างเป็นธรรมชาติ อันได้แก่ รูปปั้นครึ่งตัวของพระพุทธรูป(พระอรหันต์) ทั้งชายและหญิงหลายชิ้น รูปปั้นในท่ากำลังนั่งสมาธิ บางทีก็มีรูปปั้นทำท่าถือสบู่หรือทำท่าตลก ๆ ออกมาด้วย... ที่ร้านหนังสือมีรูปปั้นของพระอรหันต์ที่มีความเป็นเลิศในด้านต่าง ๆ จำหน่าย แขกผู้มาเยือนวัตรฯ ในวันสุดสัปดาห์ก็ได้รับเชิญให้เข้าร่วมกิจกรรมนี้ด้วย มีก้อนดินสำหรับทุกคน อันที่จริง ตอนที่ฉันอยู่วัตรฯ เมื่อวันอาทิตย์นั้น ฉันได้ปั้นดินร่วมกับเด็กหญิงคนหนึ่งอายุ 5 ขวบและชายคนหนึ่งอายุ 73 ปี! โอกาสที่สมาธิอย่างลึกและเสียงหัวเราะอย่างมีความสุขจะเกิดขึ้นมีอยู่เสมอ ท่านธัมมนันทาแสดงเทคนิคพิเศษในการสร้างสีหน้าให้รูปปั้นให้ฉันดูโดยการเสริมเปลือกตาและริมฝีปากล่าง การปั้นแต่งดินให้มีรอยยิ้มได้กลายเป็นหนึ่งในงานโปรดของฉันไปเสียแล้ว ฉันได้เรียนรู้ถึงความไม่อดทนของฉันโดยอาศัยการมีสติ
สวนธรรมะกับสระบัว
ออกบิณฑบาต
ความกตัญญู สำหรับพวกคุณทุกคน ขอบคุณมากสำหรับแรงบันดาลใจ! |
กลับหน้า บ้านพักใจ |
|
วัตรทรงธรรมกัลยาณี
เลขที่ 195 ถนนเพชรเกษม
ต. พระประโทน
อ. เมืองฯ จ. นครปฐม
73000 |